Bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasının ve yayılmasının en değerli nedenlerinden biri insan kaynaklı iklim değişikliğidir. Bu sonuç, geçen yıl “Nature” bilim dergisinde yayınlanan bir Hawaii Üniversitesi çalışmasında tespit edildi.
Hawaii Üniversitesi Sosyal Bilimler Profesörü ve araştırmanın başyazarı Camillo Mora, çalışmanın sonuçlarını “Sera gazı emisyonlarının sağlık için bu kadar büyük bir tehdit oluşturması gerçekten ürkütücü” şeklinde özetledi.
Araştırmacılar 800’den fazla bilimsel çalışmayı analiz ettiler ve bulaşıcı hastalıkların yüzde 58’inin iklim değişikliği tarafından daha da kötüleştiğini buldular. Bu yönde bir bağlantı, üç binden fazla bireysel vakada kanıtlanmıştır. Araştırmaya göre, incelenen 375 hastalıktan 160’ı sıcaklık, 121’i sel, 71’i fırtına, 81’i kuraklık ve 43’ü denizlerin ısınması nedeniyle daha olumsuz seyrediyor.
Kuraklık ve fırtınalar nedeniyle su kirliliği
İklim değişikliği ve hastalıklar arasındaki temaslar oldukça farklı faktörleri içermektedir. Örneğin, kuraklığın tetiklediği su ve gıda kıtlığı, vahşi hayvanların yerleşim alanlarına yaklaşmasına neden olabilir. Bu, insanların hayvanlar veya parazitler tarafından bulaşan bir hastalığa yakalanma riskini artırır.
Kuraklık aynı zamanda insanların kirli su içmek zorunda kalabileceği anlamına da gelir. Bu, ishalli hastalıklara veya koleraya yol açabilir.
Fotoğraf: Anna Szilagyi/AP/picture Alliance
Fırtınalar, şiddetli yağmurlar ve seller yolları, elektrik hatlarını veya kanalizasyon sistemlerini bozabileceği gibi temiz içme suyu tedarikini de bozabilir. Bu tür durumların hepatit A ve E, rotavirüs ve tifo salgınlarına neden olduğu bilinmektedir.
Diğer bir nokta ise, örneğin kuraklık veya sıcak hava dalgalarının neden olduğu yetersiz beslenme nedeniyle bağışıklık sisteminin zayıflaması ve hastalıklara karşı daha duyarlı hale gelmesidir. Aynı şekilde çok hava koşullarının yarattığı stres, insanların olduğu kadar hayvanların da bağışıklık sistemini zayıflatabilir.
Toplamda, bilim adamları iklim değişikliğinin hastalıkların ortaya çıkmasını teşvik edebileceği 1.000’den fazla farklı yol belirlediler.
Avrupa’da egzotik hastalıkların taşıyıcıları
Yüksek sıcaklıklar sadece patojenlerin yayılmasını veya enfeksiyon riskini arttırmakla kalmaz, aynı zamanda “vektörler” olarak da adlandırılan taşıyıcıların yayılmasını da kolaylaştırır. Bunlar, örneğin sıcak bölgelerde kolayca üreyen sivrisinekler veya keneler olabilir. Küresel ısınma nedeniyle artık daha önce görülmedikleri yerlerde yaşayabiliyorlar.
Çalışma, iklim değişikliği nedeniyle artan 100’den fazla vektör kaynaklı hastalık tespit etti.
Hamburg’daki Bernhard Nocht Tropikal Tıp Enstitüsü’nden (BNITM) Dr. Renke Lühken DW’ye “Almanya ve Avrupa’da iklim değişikliğiyle bağlantılı hastalık vakalarının patojenler üzerindeki etkisini zaten gözlemliyoruz.”
Lühken, uzmanların özellikle Asya kaplan sivrisineklerinin yayılmasından endişe duyduklarını söylüyor ve ekliyor: “Bu virüs şu anda Avrupa’nın büyük bir bölümünde görülüyor ve özellikle Akdeniz bölgesinde chikungunya virüsü ve dang humması salgınlarını tetikliyor.”
Her yıl yaklaşık 700 milyon insan sivrisinek ısırıklarından hastalanıyorFotoğraf: David Spears/Ardea/imago görüntüleri
Zika virüsü ve dang humması yüksek ateş, deri döküntüsü, şiddetli baş ağrısı, kemik ve uzuv ağrılarına neden olur. 2020 yılında yapılan bilimsel bir çalışmada ABD’deki Georgia Üniversitesi’nden araştırmacılar, 2050 yılına kadar 1,3 milyardan fazla insanın Zika virüsünün yayılabileceği bölgelerde yaşayacağı uyarısında bulundu. Ayrıca 700 milyondan fazla insan çok sıcak bölgelerde yaşayacak ve bu da çeşitli bulaşıcı hastalıkların daha kolay yayılmasını mümkün kılacak.
BNITM’den Dr. Lühken, “Bu endişe verici, çünkü bu patojenlerin yalnızca birkaçının aşıları onaylandı” diyor.
Sera gazı emisyonları azaltılmalı
Tüm bulaşıcı hastalıkların yüzde 17’si vektörler tarafından bulaşıyor. Her yıl yaklaşık 700 milyon insan sivrisinek kaynaklı bir hastalığa yakalanıyor ve bir milyondan fazlası ölüyor.
Nature dergisinde yayınlanan bilimsel çalışmanın araştırmacılarına göre, iklim değişikliğine bağlı olarak artan hastalık yayılımını önlemek veya uyumlu hale getirmek zor, hatta neredeyse imkansız. Çünkü patojenler ve bulaşma yolları oldukça fazladır. Bu nedenle, sera gazı emisyonlarını azaltmak için daha “agresif eylemlere” ihtiyaç vardır.
